Het Gemeentearchief Schiedam hield op zaterdag 17 oktober een open dag. Deze dag is het hoogtepunt van de Week van de Geschiedenis (17 t/m 25 oktober) die als thema heeft 'Oorlog en Vrede'. Het Schiedamse archief heeft dit thema ingevuld met het onderwerp Kinderuitzendingen: een verborgen geschiedenis. Het thema bleek een succes. Ruim tweehonderd mensen bevolkten de theaterzaal van de bibliotheek aan het Stadserf, voor een groot deel de ooit uitgezonden kinderen.

Veel Nederlanders weten niet wat kinderuitzendingen zijn. Toch zijn er alleen al uit Schiedam duizenden kinderen uitgezonden. Naar Friesland, Limburg en zelfs Zwitserland. Caroline Nieuwendijk, medewerker van het Gemeentearchief, voert het onderzoek uit naar uitgezonden kinderen.

De eerste onderzoeksresultaten

Op de open dag meldde zij de eerste resultaten van haar onderzoek. De nadruk in haar verhaal lag op uitzendingen van Schiedamse kinderen tijdens de Tweede Wereldoorlog. We kennen enkele dramatische verhalen over de tocht naar een ander deel van Nederland waar nog wel genoeg voedsel was. Kinderen waren soms maandenlang van huis. Het Gemeentearchief heeft zoveel mogelijk van deze bijna vergeten geschiedenis weer boven water gekregen. Wie organiseerde de kindertransporten? Hoe was het vervoer geregeld? In een document van het Nationale Comité Kinderuitzending staat dat in juli 1945 al honderden Schiedamse kinderen waren uitgezonden. Hoe was het om ver van huis te zijn? Om met andere mensen en gewoontes in aanraking te komen? Ander eten te krijgen dan thuis, een nieuwe taal te leren en andere feesten te vieren? En heeft zo’n uitzending nog invloed gehad op het verdere verloop van een (kinder)leven?  

Kinderuitzendingen naar het buitenland

De tweede spreker op deze dag was Jan Sintemaartensdijk, auteur van het boek 'Bleekneusjes', over Nederlandse kinderen die ná de Tweede Wereldoorlog werden uitgezonden naar het buitenland. Hij vertoonde een stukje (stomme) film van kinderen in een Engels kamp.

Gevolgen van honger

De derde spreker was de kinderarts J.F. van Gils. Hij ging met name in op de blijvende gevolgen van langdurige honger. Vooral het laatste half jaar van die periode, de Hongerwinter van 1944-1945, maakte veel slachtoffers. De voor kinderen in het bijzonder geldende zeer ongunstige wisselwerking tussen slechte voedingstoestand, verminderde weerstand en verhoogde vatbaarheid voor infectieziekten wordt in de sterftecijfers van zuigelingen en kinderen op pijnlijke wijze zichtbaar. Dat ook op latere leeftijd gevolgen van de Hongerwinter zich kunnen voordoen heeft langdurig vervolgonderzoek van kinderen die in of kort ná de Hongerwinter werden geboren duidelijk gemaakt. Tot op heden wordt een grote groep volwassenen, waarvan bekend is dat zij als kind of zelfs als nog ongeboren kind in die periode blootgesteld waren aan ondervoeding, periodiek medisch onderzocht. 

Muziek

Het dameskoor Pur Sang zorgde voor de muzikale omlijsting met nummers als “Rum and Coca Cola” en “Weet je wat een zoentje is, een zoentje is een little kiss”. Daarnaast was er een kleine tentoonstelling met foto’s, reisverslagen en koffertjes van de destijds uitgezonden kinderen. Aan het einde van de dag werd een groepsfoto gemaakt.