“Er zouden zoveel mensen op een Nederlandse Elfstedentocht af komen, dat het ijs, om die massa te dragen, wel een meter dik zou moeten zijn. En dan nog kan driekwart van die mensen niets zien. Ik denk niet dat het er ooit nog van komt.” Aldus tuinder Abe de Vries in maart 1980 tegen het Schiedams Nieuwsblad. En De Vries had recht van spreken, want deze Schiedamse Fries had wel vijf keer de Elfstedentocht geschaatst. Hij zat elke keer bij de eerste tien en haalde in 1933 zelfs de eerste plaats. 

Abe de Vries in 1933 na het winnen van de Elfstedentocht (bron: Friese Wikipedy) en in Schiedam in 1971 (bron: Krantenbank)

De voorspelling van De Vries kwam natuurlijk niet uit. Die andere ‘boer én schaatser’ Evert van Benthem zou in 1985 en 1986 winnen. Daarna was pas weer in 1997 een tocht, tot nu toe was dat de laatste keer. Het is niet bekend hoeveel Schiedammers ooit hebben meegedaan aan ‘de tocht der tochten’, maar van Abe de Vries weten we het zeker. 

Elfstedentochten

Abe Sjoerd de Vries (1907-1995) uit Dronrijp, en Sipke Castelein (1910-1995) uit Wartena spraken tijdens de Elfstedentocht in 1933 af samen over de eindstreep te gaan, maar De Vries zag deze niet waardoor hij ongewild als eerste over de finish kwam. De jury besloot op zijn aandringen dat beiden een eerste plaats kregen. Ochtendblad De Tijd vatte het op 17 december 1933 droog samen als “Zij kwamen gelijk aan de finish, waarbij de Vries voorop reed.”

In de bezettingsjaren waren er winters koud genoeg voor Elfstedentochten. De Vries haalde een zesde plaats in 1940, een vijfde in 1941 en een zevende plek in 1942. In 1947 schaatste hij zijn laatste Elfstedentocht en haalde de derde plaats. In 1949 verhuisde hij met zijn gezin naar Frankrijk om daar te gaan boeren. Na twintig jaar kwamen ze terug naar Nederland en kwamen hij en zijn vrouw in de Jacob van Lennepstraat in Schiedam wonen. Hun kinderen waren inmiddels gesetteld in Frankrijk en bleven daar. 

Schiedam

In 1979 komt zijn echtgenote Dettje de Vries-Zonneveld  in het Schiedams Nieuwsblad uitgebreid aan het woord, met als enige aanleiding dat ze in het Gemeenteziekenhuis lag waar ze “haar medepatiënten opvrolijkte met verhalen van vroeger” In 1949 gingen ze boeren in een dorpje ‘tussen Parijs en Fontainebleau’  in Frankrijk. Hun kinderen spraken eerder de Franse taal dan zij, Abe en Dettje bleven nog lang Fries praten. Abe verkocht in de Hallen van Parijs zelfgekweekte tulpen en gladiolen. Toen ze na twintig jaar in Frankrijk naar Schiedam vertrokken kon Abe tuinman worden bij de Rijksscholengemeenschap (later Schravelant)  in de Hugo de Grootstraat. Volgens een artikel uit 1979 wordt hij later nog betonmenger in de bouw.  
 

Het hele artikel is hier in de krantenbank te lezen.

Abe de Vries zelf komt regelmatig in de krant als hij naar buitenlandse schaatswedstrijden gaat. In  maart 1971 bijvoorbeeld, als hij net terug is van een schaatswedstrijd in Zweden. Van de negentig Nederlandse deelnemers werd hij dertiende, en hij kreeg een medaille van prins Bertil. De Vries pleit ook meteen voor een schaatsbaan in Schiedam.
Vijf jaar later wordt hij genoemd als  lokale beroemdheid in de Schiedamsche Courant als deelnemer aan een schaatstocht van 100 kilometer bij IJsclub Maasland, en in 1979 en 1980 gaat hij naar Oulu in Finland om mee te doen met een schaatsmarathon. Samen met mede-Schiedammer Theo Dolleman overigens. 

 

Dit hele artikel is hier in de krantenbank te lezen.

Verdwenen medaille

Abe de Vries overleed in Schiedam, in december 1995. In hetzelfde jaar overleed zijn schaatsvriend en mede-winnaar Sipke Castelein. Dettje de Vries was dertien jaar eerder in 1982 overleden. Volgens de webstek Schaatshistorie.nl zou Abe’s gouden medaille, die hij altijd bij zich droeg in zijn portemonnee, na zijn overlijden naar het Schaatsmuseum in Hindeloopen gaan. Helaas is de medaille verdwenen en niet in het museum terecht gekomen. De medaille en het Elfstedenkruisje van Sipke Castelein zijn ondergebracht in het Fries scheepvaartmuseum. Zij hebben ook Sipke’s muts en kousen uit 1933, en een paar doorlopers van Abe de Vries.  
 

Eerbetoon en oproep

De bekendste Schiedamse schaatsicoon is natuurlijk Liedewij, maar Abe de Vries won er meer prijzen mee. Zijn naam staat natuurlijk op het Elfstedenmonument in Leeuwarden, maar zou ook niet misstaan in de komende ‘Wall of Fame’ met andere Schiedamse sportersnamen. Of misschien zelfs als straatnaam als sportheld! 
In de collectie van het Gemeentearchief Schiedam ontbreekt nog fotografisch materiaal van De Vries. Mocht er nog iemand een foto hebben met de schaatser en tuinier er op dan houden we ons van harte aanbevolen! Reacties kunnen naar archief@schiedam.nl
Reacties kunnen naar archief@schiedam.nl 

Meer lezen:

Lees hier een verslag in de Leeuwarder Courant uit 1933. Er is ook bewegend beeld! 

Update:

Hart van Nederland kwam langs op het Gemeentearchief om meer te weten te komen over de zoektocht naar foto's en de medaille!